Oblikovanje vretenastog žbuna jabuke
Vretenasti žbun karakteriše dobro razvijena vođica (centralna grana) koja je obrasla horizontalnim skeletnim granama, čime se ubrzava i povećava rodnost. Oko vođice su, u spiralnom poretku, raspoređene kraće ili duže rodne grane. Ovaj uzgojni oblik koristi se za jabuke na umereno i slabo bujnim vegetativnim podlogama, omogućavajući gustu sadnju i intenzivnu proizvodnju.
Upotreba i osnovne karakteristike:
- Ovaj sistem gajenja često se koristi za super intenzivne voćnjake (npr. Pilar, Špindel, Slender), gde se sadi veliki broj stabala po jedinici površine.
- Zbog slabo razvijenog korenovog sistema podloga, potreban je naslon, bilo u obliku pojedinačnog kolca ili žice. Žica treba biti pocinkovana, prečnika 2-2,5 mm, s razmacima od 40-50 cm između redova.
Razlike između klasičnog i modifikovanog vretenastog žbuna:
- U klasičnom obliku sadnice i bočne grane se minimalno prekraćuju, jer je centralna vođica glavna za formiranje rodnog drveta.
- Sadnice se sade na razdaljini od 1,5 do 2 m u redu, a međuredni razmak se prilagođava radnoj mehanizaciji. Pre početka vegetacije, sadnice se orezuju na visinu od 60 cm iznad zemlje, formirajući piramidalni oblik grananja.
Formiranje vođice i ramene grane:
- U prvoj godini, vođica se izabira među mladarima, dok se 5-6 ramenskih grana razvode pod uglom od 45°.
- U drugoj godini, vođica se skrati na 30-40 cm iznad najviše ramene grane, dok se ostale grane skraćuju za 1/3. Snažno razvijeni mladari vezuju se za donje grane kako bi se postigao odgovarajući ugao grananja.
- U trećoj godini, proces je sličan prethodnim godinama, s time da ramene grane na vođici treba da budu udaljene 10-30 cm jedna od druge.
Modifikovani vretenasti žbun: Za formiranje modifikovanog vretenastog žbuna koriste se slabo bujne podloge i sorte, pri čemu se sadnice sade u jednom redu s razmakom od 1 do 1,5 m, ili u dvoredu s razmakom između redova od 4 do 4,5 m. U sistemima guste sadnje (Pilar), razmaci između stabala mogu biti manji od 1 m.
Priprema i održavanje:
- Jednogodišnje sadnice se prekrate na 90 cm ako imaju prevremene grančice, dok se sadnice bez njih orezuju na 70-80 cm. Dvogodišnje sadnice se skraćuju na vrhu, ostavljajući nekoliko razvijenih pupoljaka za nastavak vođice.
- U drugoj godini, vođica se ne prekraćuje, a na donjem delu se izvodi poluprstenovanje kako bi se podstakao porast nižih pupoljaka. Previše bujne grane koje rastu vertikalno uklanjaju se do osnove, dok se tanje horizontalne grane ne skraćuju.
Rezidba u trećoj i narednim godinama:
- Vođica se ne prekraćuje, osim ako je previše bujna ili rastu vertikalno. Letorasti koji rastu uspravno uklanjaju se, dok se horizontalne grane ostavljaju, jer prve donose rod.
- Ako postoje gusti izdanci u donjem delu voćke, oni se uklanjaju do osnove. Preostale, umereno bujne grane s cvetnim pupoljcima ne treba dirati osim ako voćka pokazuje znakove da bi mogla preroditi, što bi dovelo do preopterećenja stabla.
Održavanje u narednim godinama: Voćke se podvrgavaju redovnoj rezidbi kako bi se regulisala rodnost, uz uklanjanje previše bujnih ili uspravnih grana s oštrim uglovima.